Eerst water, de rest komt later

De uitspraak “eerst water, de rest komt later” wordt eigenlijk gebruikt voor het behandelen van brandwonden. Toch zou het perfect passen op het gebied van drinken.

In het vorige artikel hebben we al uitgelegd dat we voornamelijk uit water bestaan. Dit moet ook aangevuld worden. Maar waarom is de aanvoer zo belangrijk en wat is het gezondst? Wat gebeurt er eigenlijk bij een vochttekort op celniveau? Deze vragen beantwoorden we vandaag in deze blog over drinken.

Afvoeren van afvalstoffen

We beginnen bij het begin, namelijk bij het afvoeren van afvalstoffen door ons lichaam. Onze nieren zijn daarvoor verantwoordelijk. Onze nieren hebben namelijk de taak om afvalstoffen uit het bloed te filteren.

Dit zijn afvalstoffen die vrijkomen bij verbranding van voedsel of cellen die afgebroken zijn en geen functie meer vervullen. Om deze afvalstoffen goed uit het bloed te kunnen filteren hebben de nieren daar water voor nodig. Dankzij het water kunnen afvalstoffen worden opgenomen en vervolgens uitgescheiden worden.

Dit proces werkt minder goed wanneer je te weinig vocht binnenkrijgt. Bij te weinig vochtinname wordt water daarom geresorbeerd (weer in het lichaam opgenomen). Dit alles om het vochtbalans op peil te houden.

Bij een groter watertekort zal er zelfs een deel van de afvalstoffen worden teruggevoerd naar het niermerg. Wanneer dit gebeurt wordt de uitscheidingsfunctie van de nieren steeds meer verstoord.

Het gevolg is dat er steeds weer afvalstoffen worden teruggevoerd, maar er is geen water meer om afvalstoffen nog af te voeren. De afvalstoffen komen in het bloed en uiteindelijk ook in de weefsels.

Dit is erg gevaarlijk, want op dat moment is het lichaam zelf aan het vergiftigen. Dit kan leiden tot acute klachten, maar ook chronische klachten kunnen een gevolg zijn van bovenstaand proces.

Osmose

Ons lichaam bestaat uit honderden miljoenen cellen. Elke cel heeft zijn eigen functie en door de samenwerking tussen de cellen kunnen we goed functioneren.

De meeste cellen bestaan voor het merendeel uit water. Voor een gezonde werking van het lichaam is er zowel buiten als binnen de cel vocht nodig. Echter wel in de juiste hoeveelheden en met juiste concentratie.

Voor het bereiken van een goede balans gebruikt het lichaam het proces van osmose. Daarbij beweegt water door de celmembranen van een meer verdunde oplossing naar een meer geconcentreerde oplossing.

Dit proces van osmose is goed uit te leggen met bijvoorbeeld zout. Zout trekt namelijk water aan. Misschien herken je het wel als je gezwommen hebt in de zee en je huid voelt daarna droog aan. Dit komt omdat het zout water uit je huid heeft onttrokken.

In feite zijn het eigenlijk de ‘geladen deeltjes’ die het water aantrekken. Zout bestaat dan ook uit deze geladen deeltjes, die we ook wel ‘elektrolyten’ noemen.

Elektrolyten in werking

Elektrolyten zijn mineralen die een elektrische lading hebben als ze worden opgelost in water. Tamelijk onbekend, maar elektrolyten zijn betrokken bij allerlei essentiële processen in je lichaam.

Zo spelen ze een rol in de geleiding van zenuwprikkels, de samentrekking van spieren, de vochtbalans in het lichaam en de regulering van de pH in je lichaam. Voor nu zullen we ons beperken tot alleen de rol die ze vervullen bij de vochtbalans.

Zo bevat bijvoorbeeld mineraalwater meestal veel elektrolyten. Echter, het aantal elektrolyten in mineraalwater verschilt nogal. Het paradoxale is dat mineraalwater dat veel elektrolyten bevat juist minder gezond voor je is.

Dit komt omdat ons lichaam deze mineralen heel lastig kan opnemen vanuit water. Hiervoor moeten de mineralen aangeboden worden in een organische vorm, zoals in voeding.

Naast het moeilijk opnemen van mineralen uit water, is het mineraalwater (met veel elektrolyten) ook een soort van ‘’bezet’’. De vele elektrolyten in ons drinkwater zorgen er namelijk voor dat er geen plek meer is voor afvalstoffen. Terwijl we natuurlijk juist graag afvalstoffen willen afvoeren.

De juiste balans

Naast elektrolyten als magnesium en calcium zijn het met name natrium, chloride en kalium die een rol spelen bij de vochthuishouding. De concentraties van deze elektrolyten zijn van belang voor het proces van osmose.

Die concentraties worden mede verstoord door het vochtverlies gedurende de dag. Zo verliezen we gemiddeld zo’n 2,5 tot 3 liter (!) vocht via de ademhaling (20%), transpiratie (20%), urine (65%) en ontlasting (4%). Dit zal aangevuld moeten worden. Maar wat als dat niet gebeurt?

Als bijvoorbeeld door vochtverlies de concentratie van natrium daalt, maakt je lichaam het antidiuretisch hormoon (ADH) aan. We hebben op dit moment al dorst maar stel je voor dat er geen vochtinname mogelijk is.

Dit ADH-hormoon stimuleert de terugresorptie van natrium in de nieren. Doordat het natrium wordt vastgehouden, houden we tegelijkertijd ook vocht vast. Een mooi mechanisme om tijdelijk de vochtbalans op peil te houden.

Naast te weinig drinken kun je ook door te veel vochtverlies een disbalans krijgen. Denk hierbij aan overmatig zweten (bij grote hitte of door het sporten bijvoorbeeld), braken of diarree.

Niet verrassend, maar verstoringen in de elektrolyten kunnen schadelijk zijn voor je gezondheid. Bij een ernstige verstoring kun je symptomen krijgen zoals een doof gevoel, tintelingen, verwardheid, spierzwakte en krampen, hoofdpijn of stuiptrekkingen.

Gezuiverd water

Al eerder hebben we benoemd dat mineraalwater behoorlijk veel mineralen bevat waar het lichaam helaas weinig mee kan. Omdat het water al veel mineralen bevat kan het niet veel afvalstoffen meenemen om af te voeren.

Water dat weinig elektrolyten bevat kan dit juist wel. Vandaar dat gezuiverd water, water dat gezuiverd is door omgekeerde osmose, erg goed is om te drinken. Dit water bevat gemiddeld zo’n 20 elektrolyten terwijl het kraanwater varieert van 250 tot 900 (!) elektrolyten.

Hier gaan we in onze volgende blog verder op in!