Etenstijd? Niet altijd!

Bioritme heeft, zoals je vorige week hebt gelezen, te maken met de cyclus van activiteit en rust in ons lichaam. Onder de invloed van daglicht worden er processen in gang gezet of juist geremd. Na een bepaalde periode van activiteit moet je mentaal en fysiek rusten om normaal te kunnen functioneren. Je hersenen en spieren herstellen zich dus tijdens je slaap, maar hoe zit dit met de rest van je organen?

Maakt het bijvoorbeeld uit als je vlak voor het slapen een appeltje eet? Maakt het überhaupt uit wat je eet op welk moment van de dag? Vandaag duiken we dieper in op de werking van onze organen volgens het circadiaans ritme.

De oermensen

Vroeger hield men minder rekening met het circadiaans ritme in relatie tot voeding, terwijl onze lichamen dit vanuit de evolutie wel gewend zijn. In de tijd van onze oerouders was het niet altijd een feest qua voedselaanbod.

Er waren periodes van vasten en voeden. Als men een dier had gevangen, werd er groots gegeten. Een mislukte jacht betekende echter een lange periode van vasten.

Deze manier van leven, gecombineerd met het natuurlijke slaap- en waakritme zorgde wel voor gezonde en fitte mensen. Tegenwoordig is dit niet meer het geval.

Onze lichamen worden niet meer uitgedaagd door de acute stress* van vasten, jagen en verzamelen. Waar de oermens als het ware gedwongen was om actief te zijn bij daglicht, en te rusten in het donker, is dit voor ons niet het geval. We eten ook de hele dag door, zonder rekening te houden met dit natuurlijke slaap- en waakritme.

*Acute stress: een gezonde vorm van stress waarbij je zenuwstelsel voor een korte periode moet bijspringen, in tegenstelling tot chronische stress.

De oermens werd dus vanuit de natuur gedwongen om te leven volgens een bepaald ritme: het ritme dat wij nu juist missen.

Klokken van het lichaam

Buiten de centrale biologische klok die zich bevindt in je hersenen, hebben jouw organen een soortgelijk systeem. Deze zogeheten perifere klokken lopen gewoonlijk gelijk met de centrale klok.

Beide systemen worden onder invloed van daglicht, eettijden en sociaal contact met elkaar gesynchroniseerd.

De organen in je spijsverteringsstelsel maken dan op de juiste momenten allerlei enzymen en hormonen aan. Dit gebeurt om je dagelijkse spijsvertering goed te laten verlopen.

In onze 24-uurs maatschappij wordt er weinig rekening gehouden met vaste eettijden. In plaats van dat er tijd wordt gemaakt om te eten, eet men wanneer er tijd is.

Voor veel mensen is er daarom weinige sprake van een vast ritme, ofwel een cyclus. Dit ritme ontbreekt dan ook voor je spijsverteringsorganen, waardoor er problemen kunnen ontstaan.

Deze organen maken dan op de verkeerde momenten hormonen en enzymen aan, waardoor je als het ware niet meer gesynchroniseerd bent met je interne klokken. Dit probleem wordt chronodisruptie genoemd.

Synchronisatie

Chronodisruptie kan een onbetrouwbaar hongergevoel tot gevolg hebben en beginnende insulineresistentie*. Als jij de hele dag door zou eten, zouden je organen niet meer weten wanneer ze kunnen rusten.

*Insulineresistentie: wanneer je lichaam steeds meer insuline nodig heeft om je bloedsuikerspiegel omlaag te brengen. Het eerste stadium in de ontwikkeling van diabetes.

Hetzelfde geldt als je (ver) buiten het dag- en nachtritme nog gaat eten. Een erg late maaltijd kan ook zorgen voor een onrustige nacht met vermoeidheid als gevolg.

Als je wel gewend bent om bijvoorbeeld drie keer per dag rond dezelfde tijden te eten, dan lopen je klokken en je eetgedrag synchroon.

Het is wel belangrijk om consistent te zijn en niks te nuttigen na de laatste maaltijd. Zorg er ook voor dat je de laatste maaltijd niet te laat opeet, zeker niet als je al vroeg ontbijt.

Het is namelijk beter voor je lichaam om niet hard te hoeven werken tijdens je slaap. Zelfs een gezonde late-night-snack kan zorgen voor een verstoring van je bioritme. Dit geldt dus ook voor een appeltje!

Alle organen die te maken hebben met het verteren van deze appel worden weer aangezet. Het hele ‘dorp’ wordt als het ware weer wakker gemaakt door het stukje fruit dat je eet.

Het synchroon laten lopen van deze klokken is dus belangrijk. Niet alleen om de spijsvertering zo goed mogelijk te laten verlopen, maar ook om hormonale problemen zoals insulineresistentie en diabetes te voorkomen en je hormonen in balans te brengen.

Je houdt ook meer energie over, omdat dit niet wordt gebruikt voor vertering. Er valt dus veel voordeel te behalen!

Duurzaamheid binnen je lichaam

Over voordeel gesproken: het menselijk lichaam heeft een manier om beschadigde deeltjes op celniveau te recyclen! Cellen hebben namelijk ook organen, zogenoemde organellen.

Als er schade is aan een organel, wordt het organel of een deel daarvan als het ware gerecycled. Dit proces heet autofagie (letterlijk ‘zelf-eten’).

Op deze manier controleert jouw lichaam zijn/haar eigen cellen op defecte of beschadigde organellen, eiwitten en membranen.

Autofagie vindt plaats na periodes van vasten (12 tot 16 uur), als de energievoorraad in je lever op is. Vasten hoeft niet per se te betekenen dat je gedurende de dag gedwongen niks eet en drinkt. Je vast namelijk al als je niets meer eet na je avondmaal, tot aan je ontbijt. Hier komt het woord ‘breakfast’ (ontbijt) ook vandaan!

Als je na 7 uur ‘s avonds niets meer eet tot 9 uur ‘s ochtends, heb je al 14 uur gevast. Gebruik je slaap dus om je vast ‘door te trekken’ naar de volgende dag.

Periodes waarin je niks eet zijn dus net zo belangrijk als periodes waarin je (gezond) eet. Wederom zien we dat het tijdsvak waarin je eet van belang is voor je gezondheid.

Het belang van eetmomenten

Om terug te komen bij de vraag uit de intro: het maakt zeker uit wat voor voeding je eet op welk moment van de dag. Een punt van discussie die je zelf misschien al kent is het ontbijt.

Moeten we nou wel (uitgebreid) ontbijten of juist niet? Uit recent onderzoek blijkt het verschil tussen een energierijk ontbijt of diner groot te zijn, vooral als je aan het afvallen bent.

Mensen die een groot ontbijt aten en een klein diner, vielen meer af en werden gevoeliger voor insuline. De groep mensen die dit andersom deed had deze voordelen niet, terwijl de voedingswaarde over de hele dag hetzelfde was.

Dit heeft waarschijnlijk te maken met de werking van vetweefsel op verschillende tijden. Als je ‘s ochtends meer eet, dan wordt het merendeel van de energie gebruikt als brandstof voor de dag.

Je hebt namelijk nog een hele dag voor je waarop je veel energie gaat gebruiken.

‘s Nachts geeft je vetweefsel andere signalen af en heeft je lichaam de neiging om meer energie op te slaan in vetweefsel. Je bent in de avond en nacht immers minder actief.

Insuline speelt hier ook een rol in. Vlak na het waken is je lichaam gevoeliger voor insuline, waardoor koolhydraten efficiënter worden omgezet tot energie.

Je bloedsuikerspiegel zal, doordat je gevoeliger bent voor insuline, ook minder sterk schommelen als je groots ontbijt. Dit zorgt er weer voor dat je minder honger hebt gedurende de hele dag.

Nog meer inzichten

Al met al is het dus van belang om op momenten te eten die natuurlijk zijn voor je lichaam. Als je dit niet doet, werk je je eigen lichaam alleen maar tegen. Je lichaam doet namelijk voorbereidend werk om je spijsvertering van elke dag goed te laten verlopen.

Je hebt wederom veel informatie om te laten bezinken. Volgende week gaan we een interview afnemen met Vera Lotze, leefstijlgeneeskundige en adviesschrijfster van Cure4Life.

Lees dus volgende week weer mee voor nog meer informatie en leuke weetjes over bioritme!

Het Leef je gezond-programma

Wil je serieus aan de slag en een gezonde leefstijl ontwikkelen? Wij hebben een online programma ontwikkeld waarin we je helpen zelf de regie over je eigen gezondheid te nemen.

Werk dankzij het Leef je gezond-programma in 12 weken toe naar een gezondere, vitalere leefstijl!

hoe werkt het?