Bijna iedereen weet tegenwoordig wel wat stress is. Eigenlijk is het het tegenovergestelde van ontspanning. Om volledig tot ontspanning te komen is het goed om te kunnen herkennen wanneer je gestrest bent. Wanneer je dit punt herkent kun je het ofwel voorkomen dan wel beter managen in de toekomst.
In één van onze vorige blogs zijn we al eens verdiepend ingegaan op wat stress is en hoe stress kan ontstaan. Nog even een opfrisser: stress is positief en functioneel zolang de situatie er naar is dat er snel en adequaat gereageerd dient te worden.
Wegrennen voor iemand die je schreeuwend achterna zit geeft stress, en dat is maar goed ook. De stress zorgt dat je spieren zich aanspannen, je stofwisseling en immuunsysteem op een lager pitje komen te staan en je bloeddruk wordt verhoogd zodat je snel kunt vluchten.
Aanhoudende stress geeft echter dezelfde reacties en heeft op den duur desastreuze gevolgen als spijsverterings- en stofwisselingsziekten of hart- en vaatziekten. Daarnaast ligt een burn-out of depressie ook op de loer. Ontspannen is dus erg belangrijk, vooral als je gezondheidsklachten wilt voorkomen.
In deze blog gaan we wat dieper in op wat er in je lichaam gebeurt wanneer je je ontspant.
Endorfine en oxytocine
Op het moment van ontspanning maak je de hormonen endorfine en oxytocine aan. Lichamelijk gezien zorgen deze stoffen, als tegenhangers van de stresshormonen (nor)adrenaline en cortisol, voor het verlagen van je spier- en bindweefselspanning en verbeteren ze de doorbloeding van spieren, huid en slijmvliezen.
Daarnaast verlagen endorfine en oxytocine je bloeddruk, je hartslag en het cortisolgehalte. Ze zorgen voor de afvoer van afvalstoffen en verbeteren de werking van je immuunsysteem. Ze zetten processen in beweging die het natuurlijk herstellend vermogen van je lichaam stimuleren.
Alsof dat nog niet genoeg is, verhogen ze ook nog je pijndrempel, hebben ze een angstremmende werking en stimuleren ze sociale interactie.
Wanneer we ontspannen, kunnen ook de spieren ontspannen. Dit betekent dat er het stofje ATP (adenosine trifosfaat) weer aangemaakt kan worden. Een eigen aanmaaksysteem voor brandstof. ATP wordt alleen aangemaakt wanneer spieren in het lichaam ontspannen.
Bij spanning wordt dit stofje uiteraard verbruikt en verlies je dus weer energie. Dat je hierdoor (erg) vermoeid raakt is dus geen wonder.
Lichaam en geest als eenheid
Aangezien fysiologische en psychologische effecten moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn, (we functioneren als het ware als een eenheid), beïnvloed onze fysieke gesteldheid wat we denken en voelen en andersom.
Zo kan bijvoorbeeld een massage, maar ook sporten, dansen of vrijen niet alleen het lichaam maar ook de geest ontspannen en is dit een goede therapie om stress te verminderen.
Je maakt immers de juiste hormonen aan die de effecten van stress tegengaan. Dit zorgt voor een prettig gevoel en lichamelijk herstel.
Sporten: goed voor het brein
Bij ontspanning middels sporten maak je met name endorfines en dopamine aan die je humeur positief beïnvloeden. Endorfines komen bij beweging zo snel vrij dat ze binnen een minuut al een stressreactie kunnen stilleggen. Ze geven je een heerlijke gevoel en wanneer je vaker sport sla je deze hormonen/neurotransmitters beter op en wordt je er gevoeliger voor. Het werkt dus een beetje verslavend. Dit is natuurlijk wel een positieve verslaving!
Ook maak je tijdens het sporten het stofje BDNF aan. BDNF is de afkorting van Brain Derived Neurotrofic Factor. Deze stof speelt een cruciale rol bij de herstelprocessen in de hersenen, met name in de hippocampus. Daarnaast vertraagt het de veroudering van ons brein.
Hierdoor kan in sommige gevallen alzheimer of dementie worden uitgesteld of juist voorkomen. Ook gaat het de effecten van chronische stress of een burn-out tegen door het herstel te bevorderen. Nooit te laat dus om je ontspanning in sport te zoeken!
Knuffelen is goed!
We hebben oxytocine al eerder genoemd. Oxytocine komt voornamelijk vrij bij aanraking en warmte. Bij andere vormen van sensorische stimulering, zoals door geur, geluid of licht kan het ook vrijkomen.
Puur psychologische mechanismen kunnen er ook voor zorgen dat oxytocine wordt afgescheiden. Zo kan een positieve interactie waar aanraking en psychologische ondersteuning bij komt kijken – dus met warmte en empathie – gunstig zijn voor je gezondheid. Voldoende knuffelen met je partner, je kinderen en/of je huisdieren dus!
Hoe ontspan jij?
Voor de één is ontspanning uitgaan met vrienden, voor de ander is het met een goed boek op de bank zitten. Weer een ander zoekt zijn ontspanning in het sporten.
Ontspanning kun je geestelijk of lichamelijk zoeken. Het is belangrijk dat je voor jezelf nagaat wat ontspannend voor jou is, waar jij plezier aan beleeft. Zodat je hoofd leeg wordt en je lichaam ontspant.
Wij wensen je een ontspannen dag toe!
Het Leef je gezond-programma
Wil je serieus aan de slag en een gezonde leefstijl ontwikkelen? Wij hebben een online programma ontwikkeld waarin we je helpen zelf de regie over je eigen gezondheid te nemen.
Werk dankzij het Leef je gezond-programma in 12 weken toe naar een gezondere, vitalere leefstijl!