Vitamine C: zin of onzin

april 16, 2020
Category: Nieuws

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) waarschuwt tegen reclames van verkopers van voedingssupplementen die de suggestie wekken dat hun producten helpen voor het verbeteren van de weerstand. Dit soort claims van verkopers zijn ernstig misleidend en wettelijk verboden. Op internet en social media wordt hier veel over geschreven. Vaak gaat het over ingrediënten die een rol spelen bij een goede werking van het immuunsysteem, zoals vitamine C en D of andere ‘weerstandsverhogende’ ingrediënten in supplementen. In dit artikel gaan we dieper in op de rol van vitamine C en zijn al dan niet weerstandverhogende werking.

De basis van een goede weerstand

Door meer vitamines te nemen dan je nodig hebt krijg je geen hogere weerstand en ben je ook niet beter beschermd tegen ziekmakende bacteriën en virussen, aldus het Voedingscentrum. Gezond eten, goed slapen en bewegen zorgen voor een zo goed mogelijke weerstand. Het slikken van extra voedingssupplementen is niet nodig. Maar is dit in alle gevallen zo?

Het klopt: gezond eten, goed slapen en bewegen vormen de basis van een goede weerstand en een sterk immuunsysteem. Voedingssupplementen zullen nooit de voeding kunnen vervangen en op zichzelf voor een goede gezondheid zorgen. Maar de uitspraak dat voedingssupplementen nooit nodig zijn behoeft enige nuancering.

De rol van vitamine C

In dit artikel gaan we specifiek in op de rol van vitamine C. Wat is het en waar dient het voor?

  • Vitamine C is bij vele processen in het lichaam betrokken. Het speelt een belangrijke rol in de ijzerstofwisseling, doordat het de opneembaarheid van ijzer in de darm en het transport naar het bloed verhoogt.
  • Vitamine C heeft een rol om samen met calcium de beenderen en tanden sterk te houden.
  • Vitamine C is nodig voor de vorming van bindweefsel.
  • Vitamine C werkt tevens tegen zware metalen en toxines, zoals kwik, arseen, koolmonoxide en zwaveldioxide. Uit onderzoek is gebleken dat rokers meer vitamine C verbruiken. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door de vrije radicalen en cadmium in de tabaksrook.
  • Vitamine C is een krachtige antioxidant en vrije radicalenvanger. Een overschot aan vrije radicalen is schadelijk voor de gezondheid, omdat ze DNA en celmembranen kunnen vernietigen. Groenten en fruit zijn rijk aan antioxidanten die vrije radicalen onschadelijk maken. Oxidatieve schade wordt veroorzaakt door zuurstof. Dit is bijvoorbeeld te zien bij het roesten van ijzer of bijvoorbeeld bij een geschilde appel. Hoe langer deze wordt blootgesteld aan lucht, hoe bruiner deze kleurt.

Hoeveel vitamine C heb je nodig?

De European Food Safety Authority (EFSA) heeft bevolkingsreferentie-innames (PRI: population reference intake) voor vitamine C opgesteld. De aanbeveling is dat mannen 110 mg vitamine C per dag nodig hebben en vrouwen 95 mg per dag. Let wel, dit zijn minimale innames waarbij het normaal functioneren van je lichaam niet in het gedrang komt.

Voor een therapeutische werking, waarbij vitamine C niet alleen zorgt voor het in stand houden van normale lichaamsprocessen, wordt er (tijdelijk) een hogere dosis aanbevolen. Een therapeutische toepassing is aan te raden wanneer je kwetsbaar bent door ziekte, stress of bent blootgesteld aan gifstoffen (roken, uitlaatgassen bijvoorbeeld).

Vitamine C helpt je lichaam dan extra te beschermen tegen de oxidatieve stress en het vangt de vrije radicalen. Daarmee voorkomt het beschadiging van DNA. Het beschermt en herstelt beschadigde cellen van weefsels omdat vitamine C een essentiële rol speelt bij de vorming van collageen en bindweefsel moleculen. Daarnaast helpt vitamine C bij de eliminatie van zware metalen en stimuleert vitamine C de vorming van leukocyten (witte bloedlichaampjes) en interferon (interferon zijn bepaalde eiwitten (cytokinen), die belangrijk zijn bij het controleren en verwijderen van acute en chronische infecties).

Hoe hoog een therapeutische dosis precies is, daar wordt nog steeds onderzoek naar gedaan. De meeste studies zijn het er in ieder geval over eens dat een dosering van 1500-2000 mg per dag veilig is maar er zijn ook artsen en therapeuten die bij ziekte een dosering van 3000 mg aanraden.

Vitamine C in de voeding

Vitamine C komt van nature voor in met name fruit en groenten en omdat wij mensen zelf geen vitamine C kunnen aanmaken is onze inname uit voeding essentieel voor onze gezondheid. In de ene vrucht of groentesoort zit meer vitamine C dan in de andere. Vitamine C-rijke voedingsmiddelen zijn bijvoorbeeld rode paprika (190 mg), kiwi’s (98 mg) en sinaasappels (53,2 mg). Ook in groenten en kruiden als broccoli (93 mg), spruitjes (85 mg) en peterselie (133 mg) komt het ruimschoots voor.

Maar voldoende Vitamine C uit voeding halen is makkelijker gezegd dan gedaan. Als je je moe of rillerig voelt neig je meer naar warme spijzen dan naar verkoelend fruit. Daarnaast bevatten (zelfs gezonde) voedingsmiddelen soms onvoldoende voedingsstoffen. Er valt bijna niet tegenop te eten: om per dag aan vijfhonderd milligram tot één gram vitamine C te komen, als extra ondersteuning bij bijvoorbeeld ziekte, moet je bijvoorbeeld dagelijks minstens twaalf sinaasappels eten! In dit geval kun je het lichaam een handje helpen door bijvoorbeeld wat vitamine C aan te vullen in de vorm van een supplement.

Onderzoek naar de suppletie van vitamine C

Al decennialang hebben artsen en wetenschappers de krachtige antivirale werking van vitamine C aangetoond. Een aantal jaren terug heeft Prof. Paul Marik, internist in het Sentara Norfolk General Hospital in Norfolk in de Amerikaanse staat Virginia, levens gered door het toedienen van vitamine C per infuus (met hydrocortison en vitamine B1 (thiamine) omdat dit onder meer de opname van vitamine C in de cellen verbetert). Collega’s noemen de resultaten van Mariks onderzoek “zeer indrukwekkend en veelbelovend. Als de effectiviteit van zijn vitamine C-cocktail bevestigd wordt in verder onderzoek, is het een gouden vondst.”

Maar die onderzoeken zijn er eigenlijk al, zoals blijkt uit onderstaande referenties. De basis voor het gebruik van hoge dosissen vitamine C bij de preventie en bestrijding van virusgerelateerde ziekten werd reeds gelegd in de jaren veertig van de vorige eeuw. De vitamine bleek succesvol bij de bestrijding van scheurbuik en het poliovirus. De decennia erna werd de effectiviteit van vitamine C bij virussen verder bevestigd.

Bij de preventie en behandeling van luchtweginfecties is het gebruik van grote hoeveelheden vitamine C gangbaar. Zo adviseren artsen van de Orthomolecular Medicine News Service (OMNS) en de International Society for Orthomolecular Medicine (ISOM) om in tijden van virusuitbraken voor volwassenen minimaal 3000 mg per dag te gebruiken, verdeeld over verschillende dosissen. Voor kinderen moeten de hoeveelheden naar rato van lichaamsgewicht worden aangepast.

Verschillende vormen van vitamine C

Vitamine C is vitamine C, zou je misschien denken. Maar nee. Vitamine C komt in verschillende vormen voor. Ascorbinezuur is de goedkoopste en meest gangbare vorm. Supplementen met deze goedkopere vorm van vitamine C bevatten vaak gist, suiker en melk, zijn meestal niet hypoallergeen en kunnen vervuild zijn.

Bij langdurig gebruik kun je het beste een mix van magnesium-ascorbaat en calcium-ascorbaat gebruiken. Ook als je gevoelig bent voor maagzuur- of darmklachten, is deze ontzuurde vorm van vitamine C het meest geschikt. Ester C is een gepatenteerde vorm van vitamine C en bevat naast deze combinatie van magnesium-ascorbaat en calcium-ascorbaat natuurlijke metabolieten van vitamine C, die de opname en de werking bevorderen. Vitamine C kun je het beste bij of net na een maaltijd innemen.

Wanneer je tijdelijk hogere doseringen hebt gebruikt is het verstandig niet ineens te stoppen aangezien een drastische daling kan leiden tot een tijdelijk tekort. Bouw de inname dan ook langzaam weer af.

Zin of onzin

Vitamine C is nodig in tal van processen in het lichaam. Het werkt in de opbouw, synthese en als co-enzym in verschillende lichaamsfuncties en heeft beschermende en herstellende kwaliteiten. Voor dagelijks onderhoud kunnen we voldoende uit de voeding halen.

Wanneer we echter in een kwetsbare hoedanigheid verkeren kan extra inname via een supplement zeker verstandig zijn.

Referenties

  • Akhilender Naidu, K. (2003). Vitamin C in human health and disease is still a mystery? An overview. Nutrition Journal 2003, 2:7, http://www.nutritionj.com/content/pdf/1475-2891-2-7.pdf.
  • Carr A.C., Bozonet S.M., Pullar J.M. et al. (2013). Human skeletal muscle ascorbate is highly responsive to changes in vitamin C intake and plasma concentrations. Am. J. Clin. Nutr. 97: 800-807.
  • Case, H.S. (2018). Vitamin C questions answered. Orthomolecular Medicine News Service, http://orthomolecular.org/resources/omns/v14n12.shtml.
  • EFSA, European Food Safety Authority (2013). Scientific Opinion on Dietary Reference Values for vitamin C. The EFSA Journal 11: 3418, 1-68.
  • EFSA, European Food Safety Authority (2013). Scientific Opinion on the safety and efficacy of vitamin C/ascorbyl palmitate. EFSA Journal 2013; 11(2): 3104.
  • Field, C.J. et al. (2002). Nutrients and their role in host resistance to infections. J. Leukoc. Biol. 71: 16–32; 2002. http://www.jleukbio.org/content/71/1/16.full.pdf+html.
  • Gonzalez, M.J., Berdiel, M.J, Duconge, J. (2018). High dose vitamin C and influenza: A case report. J Orthomol Med. June, 2018, 33(3). https://isom.ca/article/high-dose-vitamin-c-influenza-case-report.
  • Gorton, H.C., Jarvis, K. (1999). The effectiveness of vitamin C in preventing and relieving the symptoms of virus-induced respiratory infections. J Manip Physiol Ther, 22:8, 530-533. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10543583.
  • Hemilä, H. (2017). Vitamin C and infections. Nutrients. 9(4). pii:E339. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28353648.
  • Hengel, W. van (2017, 9 september). Vitamine C redt levens op ic. Geraadpleegd op 14 april 2020, van https://www.rd.nl/meer-rd/gezondheid/vitamine-c-redt-levens-op-ic-1.1428050
  • Hickey, S., Saul, A.W. (2015). Vitamin C: The real story. Basic Health Pub. ISBN-13: 978-1591202233.
  • Kim, Y., Kim, H., Bae, S. et al. (2013). Vitamin C is an essential factor on the anti-viral immune responses through the production of interferon-α/β at the initial stage of influenza A virus (H3N2) infection. Immune Netw. 13:70-74. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23700397.
  • Levy, T.E. (2014). The clinical impact of vitamin C. Orthomolecular Medicine News Service. http://orthomolecular.org/resources/omns/v10n14.shtml.
  • OMNS (2009) Vitamin C as an antiviral. http://orthomolecular.org/resources/omns/v05n09.shtml.
  • OMNS (2007) Vitamin C: a highly effective treatment for colds. http://orthomolecular.org/resources/omns/v03n05.shtml.
  • Padayatty, S.J. et al. (2003). Vitamin C as an Antioxidant: Evaluation of Its Role in Disease Prevention. Journal of the American College of Nutrition, Vol. 22, No. 1, 18–35 (2003).
  • Pokorski, M. et al. (2003). Ascorbyl palmitate as a carrier of ascorbate into neural tissues. J Biomed Sci. 2003 Mar-Apr;10(2):193-8. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12595755
  • Taylor, T. (2017). Vitamin C material: where to start, what to watch. OMNS, http://www.orthomolecular.org/resources/omns/v13n20.shtml.
  • Voedingscentrum. (2020). Bestaan er supplementen die beschermen tegen het coronavirus? Geraadpleegd op 14 april 2020, van https://www.voedingscentrum.nl/nl/thema/coronavirus-voeding/bestaan-er-supplementen-die-helpen-tegen-het-coronavirus-.aspx